Moduł 8. Ekonomia społeczna, sieci dystrybucji żywności i lokalne rynki

Checklista Modułu:

  • Tytuł
  • Paragraf
  • Ramka: Przykład inicjatywy, dobrych praktyk, działacz/akademik i jego cytat, rozwinięcie teoretyczne
  • Zagadnienia
  • Obejrzyj (pl/ang)
  • Przeczytaj (pl/ang)
  • Istotne organizacje (pl/ang)
  • Ciekawe lektury

Jak globalny system żywnościowy (produkcja i dystrybucja) wpływa na rolnictwo na świecie i w Polsce oraz jaką żywność oferuje? Budowanie, wzmacnianie lokalnych rynków jako metoda wspierania rolników: potrzeba stworzenia wokół żywności polityk społecznych, które wspierałyby lokalnych producentów, ograniczały władzę korporacji oraz ślad węglowy żywności. Wspieranie rolników poprzez budowanie lokalnych rynków jest również formą docenienia innych usług (kulturowych, społecznych, związanych z krajobrazem) dostarczanych społeczeństwu przez drobne gospodarstwa i obszary wiejskie.

By w duchu ekonomii społecznej i suwerenności żywnościowej tworzyć lokalne i sprawiedliwe systemy dystrybucji żywności, kluczowa jest edukacja konsumentów. Potrzebna jest zmiana myślenia o relacjach ekonomicznych, zastąpienie dążenia do maksymalizacji własnej korzyści poczuciem współodpowiedzialności, budowaniem wzajemnego zaufania i nastawieniem na rozwiązania, w których obie strony odnoszą korzyść. Integracja środowisk, wymiana koncepcji, tworzenie nowych wzorów pracy, konsumpcji (lub refleksja nad tą kategorią), “dobrego życia”, postwzrostu.

Zagadnienia:

  • Koncentracja władzy i kapitału: wielkie koncerny kontrolujące agroprzemysł (nawozy, pestycydy i herbicydy, nasiona), dystrybucję żywności, branżę farmaceutyczną) – przypadek Bayer + Monsanto
  • Lokalne, nowe łańcuchy dystrybucji (rolnictwo wspierane społecznie, kooperatywy, paczka od rolnika) oraz tradycyjne formy sprzedaży (targowiska, sprzedaż z gospodarstwa)
  • Kluczowa rola polityk publicznych wokół żywności we wspieraniu pewnych rozwiązań i długofalowym procesie edukowania konsumentów
Ekonomia społeczna i solidarna – dobre praktyki na świecie
“Istnieje wiele możliwości dzielenia się. Możemy dzielić się środkami i usługami bez konieczności ich kupowania i posiadania. Możemy wspólnie zarządzać systemami, które obecnie znajdują się w prywatnych rękach.”
Ekonomia społeczna i solidarna jako model, który ludzi i środowisko stawia w centrum, który rozumie, że na planecie o skończonych zasobach model rozwoju oparty na ciągłym wzroście jest brnięciem w ślepą ulicę. Film tłumaczy, czym jest ekonomia społeczna, jak w oparciu o nią można budować rozwiązania społecznie sprawiedliwe i ekologicznie odpowiedzialne. Podaje przykłady inicjatyw i rozwiązań z całego świata, w tym fragment o rolnictwie wspieranym społecznie.
Dobry przykład: polityka lokalnych władz dla lokalnej, ekologicznej żywności w szkolnych stołówkach
W 2008 władze miasta Mouans-Sartoux postanowiły zapewnić 100% posiłków w 3 prowadzonych na terenie miasta szkołach w oparciu o produkty lokalne i ekologiczne. Okazało się jednak, że lokalni rolnicy nie są w stanie dostarczyć wystarczającej ilości warzyw i owoców. Lokalne władze przekazały teren pod uprawy ekologiczne oraz zatrudniły rolnika. Po rozszerzeniu projektu (o teren i osoby zatrudnione) w 2016 roku 100% szkolnego wyżywienia (153 tys. posiłków rocznie) było na bazie produktów lokalnych i ekologicznych). Są plany, by ta lokalna inicjatywa stała się wzorem dla ogólnokrajowego projektu, by część wyżywienia w placówkach edukacyjnych była w oparciu o produkty lokalne i ekologiczne.    
Ten przykład pokazuje, jak duża jest rola państwa: poprzez polityki może bardzo efektywnie wspierać konkretne rozwiązania. Jest ogromna potrzeba przyjrzenia się, jaką żywność, jakie podmioty i metody produkcji i dystrybucji wspiera państwo w tym zakresie. 
https://www.accesstoland.eu/Local-authorities-role-to-secure-access-to-land-for-farmers
Kooperatywy i Rolnictwo Wspierane przez Społeczność (RWS) – alternatywne sieci dystrybucji żywności
1. Kooperatywy – systemy dystrybucji żywności oparte na solidarności, szacunku i zaufaniu, realizujące postulat maksymalnie krótkiej drogi “od pola na stół”, dążące do realizacji innych wartości niż maksymalizacja zysku. Większość kooperatyw działa jako nieformalne grupy, które organizują zaopatrzenie z pominięciem sieci i korporacji. Warszawska kooperatywa “Dobrze” działa w sformalizowany sposób: prowadzi dwa sklepy – członkowie kooperatywy kupują ekologiczne produkty od rolników z minimalną marżą w stosunku do cen rolników (w zamian za drobne prace na rzecz kooperatywy), a rolnicy otrzymują 60–70% ceny sklepowej.  
 https://www.dobrze.waw.pl/o‑nas/nasze-wartosci/
2. RWS – to systemy, w których rolnik umawia się na początku sezonu z grupą konsumentów na określoną produkcję, którą dostarcza następnie na określonych zasadach (np. raz w tygodniu) w zależności od dostępności produktów. To system wygodny dla konsumentów, a jednocześnie wymagający od nich zaufania do rolnika (więc trzeba znaleźć i poznać swojego rolnika), a także udziału w ryzyku ponoszonym przez rolnika (opłata za “paczkę” oraz jej szacowna a zawartość ustalana jest na początku sezonu, a konsumenci płacą ją najczęściej rolnikowi “z góry”). 
https://kooperatywni.pl/aktualnosci/2017/09/30/subskrypcja-jedzenia-ekologicznego/


Forum Suwerenności Żywnościowej – jak je wykorzystać, jakie pełni funkcje?
- Jako element procesu, narzędzie do sieciowania ruchu (cel wewnętrzny)
- Upowszechnianie treści, przyciągnięcie nowych osób do ruchu (cel na zewnątrz);
- Panele dyskusyjne, moderatorzy, goście;
- Targ Inicjatyw – stanowiska do wystawiania się;
- Praca w grupach roboczych: jak utrzymać współpracę po Forum?;
- Inspiracje i łączenie działań z różnych poziomów: globalny, regionalny, lokalny;
- Metody promowania wydarzenia, a zarazem angażowania szerszego społeczeństwa: Ekoland, kooperatywy, grupy dostawców, ODR, chrześcijańskie (w nawiązaniu do Laudato Si), MEDIA, KŻZ i organizacje, EUL, przedszkola (np. waldorfskie) + rodzice, SGGW, sklepy ze zdrową żywnością, etc.;
- CELE EDUKACYJNE: produkcja zwierzęca, produkcja roślinna, świadomość ekologiczna i konsumencka (edukacja), edukacja (dziedzictwo kultury wsi) .

 

Kluczowe dokumenty:

Obejrzyj: 

Przeczytaj: